Pora
deszczowa nie jest najlepszym okresem na podróżowanie samochodem z
naszego zapadłego południa Tanzanii do Dar es Salaam, naogół przez
większość tego okresu jest to niemożliwe. Pozostaje wówczas do
dyspozycji samolot z Mtwary co jest jednak kosztowne lub statek który
pływa nieregularnie a podróż trwa aż 26 godzin. W tym roku niezbyt
obfite opady oraz nęcąca perspektywa łatwego poruszania się po Dar
własnym pojazdem zachęciły mnie do podjęcia nietypowej decyzji. Jedziemy
samochodem. Dystans jak na warunki afrykańskie nie jest duży bo wynosi
około 550 km. Problem stwarza nawierzchnia. Poza pierwszymi i końcowymi
50 kilometrami asfaltu jest to droga przez busz we wszystkich swoich
odmianach. Do tego dochodzi przeprawa promem przez największą rzekę
Tanzanii Rufiji. W porze suchej przebycie tej trasy forsowną jazdą
niemal bez zatrzymania zabiera 11 do 12 godzin. Kilka ostatnich dni było
bezdeszczowych mimo zachmurzonego nieba a wywiad zebrany od kierowców
autobusów i ciężarówek pozwalał wierzyć że droga jest przejezdna.
Wyruszyliśmy wcześnie rano o piątej kiedy było jeszcze ciemno. O szóstej
jak to w strefie równikowej zaczęło się przejaśniać i po piętnastu
minutach było już wystarczająco jasno aby można było wyłączyć
reflektory. Zatrzymaliśmy się kilka razy po drodze aby się napić zimnej
wody z naszych plastikowych butli. Wyruszamy zwykle z wodą zamrożoną na
lód. Moje afrykańskie doświadczenie nauczyło mnie że najlepszym
posiłkiem po drodze są owoce, pomarańcze, mandarynki, banany. Gaszą
pragnienie i nie obciążają żołądka co w tym upalnym klimacie natychmiast
wywołuje senność. Doskonałym napojem po drodze jest także madafu,
sok z niedojrzałego orzecha kokosowego. Zawiera on pewną ilość kalorii i
potas. Nie wiem czy to sugestia czy rzeczywisty efekt ale kiedy zdarzało
mi się gasić pragnienie tym sokiem gdy byłem zmęczony długą podróżą lub
nocnym życiem towarzyskim co wiązało się zwykle z wypiciem większej
ilości piwa, zawsze czułem jego zbawienny efekt. Droga była gorsza niż
zwykle, więcej wyżłobionych przez poprzednio padające deszcze
poprzecznie do drogi biegnących dołów, ale sucha, za wyjątkiem
nielicznych błotnistych odcinków. Przeprawa przez Rufiji również odbyła
sie bez przygód. Z obu stron rzeki w miejscu gdzie dopływa prom
rozrastają się wzdłuż drogi liczne stragany, sklepiki, bary, hoteliki.
Wszystko to prymitywne, zakurzone. W kolejce na prom oczekuje zwykle
kilka lub kilkanaście wypakowanych poza granice rozsądku ciężarówek,
kilka wielkich i kolorowo pomalowanych, zdezelowanych autobusów,
nieliczne osobowe samochody typu terenowego z napędem na cztery koła.
Mzungu to znaczy biały należy tu do rzadkości, budzi zainteresowanie
i musi mieć się na baczności, gdyż pomiędzy kotłującym się tłumem
pasażerów i lokalnych sprzedawców nie brak złodziejaszków. Kiedyś jadąc
w pojedynkę nieco oszołomiony wielogodzinnym podskakiwaniem na
nierównościach drogi wyszedłem z samochodu zapominając o zamknięciu na
klucz drzwi. Poszedłem na brzeg rzeki aby zobaczyć po której stronie
jest prom. Nagle podbiegł do mnie młody człowiek pytając czy stojący w
oddali samochód należy do mnie. Kiedy odrzekłem że tak podniecony
powiedział, że samochód został okradziony. Zdenerwowany ruszyłem pędem z
powrotem. Po drodze zaczął tłumaczyć mi coś o moich bagażach czego nie
mogłem podekscytowany zrozumieć. Kiedy dobiegłem do samochodu zobaczyłem
wpół otwarte drzwi. Otaczający go ludzie pokazywali coś leżącego na
środku zakurzonej drogi w odległości 50 metrów. Ruszyłem do tego miejsca
i stwierdziłem że to moje dwie torby podróżne na szczęście z całą cenną
dla mnie zawartością. Okazało się że złodziej który bystrym okiem
zauważył że samochód jest niezamknięty wskoczył do niego, wyciągnął
głęboko tkwiące za siedzeniem torby i rzucił się do ucieczki. Krzyki
ludzi którzy to dostrzegli spowodowały, że rzucił torby na ziemię aby
prędzej uciekać. W Tanzanii i większości krajów Afryki panuje niepisane
prawo, że złodziej złapany na gorącym uczynku podlega karze linczu przez
tłum który go schwytał. Widziałem takie mrożące krew w żyłach sceny
kończące się śmiercią złodzieja lub jedynie posądzonego o kradzież. Tym
razem obyło się bez takich sytuacji chociaż nie uniknęliśmy natrętnych
nagabywań o jałmużnę lub lifti co tu oznacza prośbę o
podwiezienie. Do Dar dotarliśmy o zmroku po 15 godzinach intensywnej
jazdy z szumem w głowie i obolałym siedzeniem. Szalony zgiełk tłumu
wokół lokalnych miniautobusów Daladala przyjeliśmy niemal z
rozczuleniem, bo była to oznaka końca drogi. Mimo dusznego upału, korków
w ruchu samochodów i wszystkich niedogodności lubię to miasto. Wydaje mi
się szczególnie sympatyczne i atrakcyjne kiedy przyjeżdżam z buszu z pod
Mozambiku. Ludzie są tu życzliwi, kierowcy mimo piekielnego ruchu czasem
wręcz uprzejmi i pozbawieni agresji co jest tak typowe w wielu innych
metropoliach. Domieszka hindusko arabska do populacji
wschodnio-afrykańskiej daje tu korzystny efekt. Zauważyłem zmiany od
mojego ostatniego tu pobytu kilka miesięcy temu. Na ulicach widać wielu
sprzątaczy w pomarańczowych ochronnych ubraniach a także efekt ich
pracy- ulice są czyste, co w Afryce zakrawa na sensację. Wprowadzono
także płatne parkingi. Po zaparkowaniu samochodu w centrum miasta nawet
w nieoznaczonym specjalnie miejscu pojawia się osobnik ubrany również w
służbowy pomarańczowy kaftan i domaga się opłaty parkingowej której
wysokość zależy od czasu parkowania. Wydaje przy tym bilet z wybitym
czasem parkowania. Daje to zapewne miastu niezłe dochody, choć dla
kierowców jest dodatkowym utrudnieniem. Na każdym kroku w centrum są
nowoczesne automaty telefoniczne na karty magnetyczne. Coraz więcej
ludzi posługuje się przenośnymi telefonami. Tu i ówdzie powstały punkty
z których można posługiwać się Internetem. Jednym słowem dwudziesty
pierwszy wiek nieśmiało wkracza także do Dar es Salaam. Jedną z moich
spraw do załatwienia było zarezerwowanie biletu do Europy. Obszedłem
wiele przedstawicielstw linii lotniczych szukając najlepszej oferty.
Otóż znalazłem ją w United Emirates Airline. Nie dość że najtańsza, w
powrotnej podróży oferują bezpłatnie dwa dni w luksusowym hotelu w
Dubaju to jeszcze wygląd biura i tych linii i obsługa bije na głowę
wszystkie pozostałe. Mieliśmy na ruchliwej przelotowej ulicy niewielką
kolizję. Człowiek popychający dwukołowy wózek który znajdował sie na
sąsiednim pasie w chwili wymijania wykonał gwałtowny ruch a ja byłem
zmuszony zmienić pas jazdy o zaledwie 20 cm. To wystarczyło aby jadący
za mną za blisko samochód stuknął w mój zderzak. Była to minimalna
kolizja i znając stosunki afrykańskie postanowiłem jechać dalej.
Niestety po 20 metrach zatrzymały mnie światła skrzyżowania, które bym
przeskoczył gdyby nie samochód który stanął przede mną. Nie widziałem w
tym zajściu swojej winy jednak ponieważ biały w Afryce zwykle w takich
sytuacjach jest na straconej pozycji postanowiłem za wszelką cenę
uniknąć kontaktu z policją. Równało by się to parogodzinnym staniem na
ruchliwym skrzyżowaniu w otoczeniu podekscytowanego tłumu a być może
dodatkowymi nieformalnymi by tak rzec opłatami dla lokalnych stróżów
porządku ruchu drogowego. Po krótkiej rozmowie ze współuczestnikiem
kolizji udało mi się go nakłonić do zjechania w ustronne miejsce gdzie
doszliśmy do satysfakcjonującego obie strony rozwiązania. Przez resztę
pobytu w Dar jeździłem bardzo ostrożnie. W sumie spędziłem tam cztery
bardzo pracowite dni i nadszedł czas powrotu. Pogoda wiele się nie
zmieniła, nadal pochmurno ale bez deszczu, za to bardzo parno i gorąco.
Tym razem aby mieć w zapasie więcej czasu postanowiliśmy wyjechać
wcześniej bo o czwartej rano. Jak zwykle zaopatrzyliśmy się w jedzenie,
głównie owoce i dużą ilość pitnej wody. Trzy godziny jazdy po ciemku
przed wschodem słońca pozwoliło nam dotrzeć o brzasku do przeprawy na
rzece Rufiji. Mój niepokój budziła drobna mżawka i coraz wyraźniej
widoczne piętrzące się ołowiane chmury na południu a zatem na kierunku
naszej jazdy. Uwagę moją zwróciła duża, większa niż zwykle ilość
samochodów czekających na prom. Kiedy jak zwykle zgodnie z prawem
przysługującym małym samochodom usiłowałem przedostać sie na czoło
kolejki omijając stojące ciężarówki stwierdziłem że jest to niemożliwe
gdyż zajęte są przez nie oba pasy lewy i prawy. Jak zatem będą poruszać
się samochody wyjeżdżające z promu w naszym kierunku? Coś tu nie tak.
Zapytanie najbliżej stojącego człowieka wyjaśniło sprawę. Samochody
stoją tu od wczoraj. Prom nie kursuje z powodu gwałtownego podwyższenia
się poziomu rzeki o parę metrów. O kilka kilometrów stąd w miejscu gdzie
włoska firma przystępuje do budowy mostu jest inny należący do niej
prom. Poradził aby tam spróbować. Byłem przybity tą informacją. Nie
bardzo liczyłem, że uda nam się przeprawić w innym miejscu. Pozostanie
zatem powrót do Dar i próba przedostania się do Nyangao okrężną liczącą
1500 km drogą przez Morogoro, Iringę, Songeę i Tunduru. Potrzeba na to 3
dni bardzo intensywnej jazdy bowiem ostatnie 600 km to piekielne
bezdroża tyle że zwykle jest tam na południowym zachodzie mniej opadów.
Nasz powrót do domu w dającym się przewidzieć czasie stoi zatem pod
dużym znakiem zapytania. Cóż musimy próbować. Zawracamy i po błotnistej
drodze w nasilającej się mżawce jedziemy parę kilometrów do odgałęzienia
drogi prowadzącej w kierunku planowanego mostu. Po kolejnych kilometrach
tym razem miękkiej piaszczystej drogi dojeżdżamy do rzeki. Jest wielka,
znacznie większa niż cztery dni temu i płynie bardzo szybko. Na jej
powierzchni widać szybko płynące gałęzie i brunatną pianę, ślady
gwałtownej ulewy gdzieś tam na zachodzie. Na środku rzeki widzimy prom
siłą wszystkich silników walczący z jej wartkim prądem a w miejscu
wjazdu na prom olbrzymią ciężarówkę wysypującą piach tuż przy brzegu
rzeki i natychmiast wyrównujący go Caterpillar. Kiedy pytam czy to
normalne prace przygotowujące teren pod most słyszę odpowiedź, że nie.
Muszą na bieżąco podnosić wjazd na prom bo woda tak szybko się podnosi.
Prom powraca, pracuje na nim kilku ludzi. Szukam szefa i pytam go czy
nas przeprawi na drugą stronę. Okazuje się że jest to niemożliwe bez
oficjalnej zgody menedżera którego biuro jest o ponad 10 km stąd. A
zatem czeka nas kolejna strata czasu i niepewność. Na dodatek nie
wiadomo czy za godzinę, dwie woda na tyle się nie podniesie, że
przeprawa będzie w ogóle niemożliwa. Brrr, jest nieprzyjemnie a na
dodatek chmury są coraz ciemniejsze. W tym momencie nadjeżdża terenowy
samochód a z niego wychodzi młodo wyglądający europejczyk. O to nasz
menedżer mówi szef promu. Podchodzę do sympatycznie wyglądającego
człowieka i wyłuszczam mu sprawę dodając że czekają na mnie chorzy w
szpitalu. Podejmuje szybką decyzję. Tak, będziecie przeprawieni ale jest
pewne ryzyko bo na normalnie pracujące cztery silniki promu pracują
tylko trzy a nurt jest bardzo wartki. Na dodatek musicie się śpieszyć bo
jeśli zacznie się ulewa utkniecie na tymczasowej, nieukończonej drodze.
Wreszcie ruszamy, dołączają dwa inne nieduże samochody. Menedżer
towarzyszy nam na promie a więc jest okazja do krótkiej rozmowy. Most
mają nadzieję wybudować w 14 miesięcy, zaczną jak tylko nadejdzie pora
sucha i opadnie rzeka. Całe przedsięwzięcie finansują kraje arabskie.
Rozglądam sie po promie czy w razie awarii są jakieś urządzenia
ratunkowe ale widzę tylko jeden pomarańczowy kapok. Co stało by się
gdyby nawalił kolejny silnik. Czekała by nas podróż przez jeden z
kanałów niezwykle rozległej bo szerokiej na 70 km delty tej rzeki. Widać
ją świetnie z samolotu. Są to tereny dzikie bez szansy dobicia do
brzegu, a jeśli by nawet udało się dobić to i tak nie ma gdzie i jak iść
bo to tysiące kanałów płynących przez stojące w wodzie drzewa mangrowe,
dalej ocean, brrr. Na szczęście dobijamy cało do brzegu w wyznaczonym
miejscu. Zaczyna coraz więcej padać , właściwie to ulewa. Jak na razie
daje się jechać, droga choć piaszczysta ale na stosunkowo twardym
podłożu, coraz większe kałuże, coraz głębsze doły wypełnione wodą. Jadę
oczywiście z napędem na cztery koła często na pierwszym i drugim biegu a
więc bardzo powoli. Droga pusta, nie ma zwykle choć rzadko spotykanych
samochodów. Kiedy wreszcie widzimy nadjeżdżającą z przeciwka ciężarówkę
zatrzymujemy ją i pytamy o drogę. Jadą z Kilwy, to dwie trzecie naszej
drogi i twierdzą że choć z dużymi kłopotami daje się przejechać. To
dodaje otuchy, ale musimy brać pod uwagę, że kiedy oni startowali nie
było takiego dużego deszczu. Ostrzegają, że przed Kilwą jest najgorszy
kawałek koło wioski Schinza. Deszcz coraz większy w poprzek drogi płyną
rwące strumienie i przekraczając je nigdy nie wiadomo jak są głębokie.
Rwąca woda w krótkim czasie potrafi wyżłobić głęboką jamę. Przy
pierwszym strumieniu jeden z pasażerów wchodzi po kolana do wody i go
sonduje. Trudno jednak to powtarzać za każdym razem. Wjeżdżając w wartki
strumień a niekiedy szeroką na 20 m niemal rzekę serce podchodzi mi do
gardła co się stanie jeśli wpadniemy w jamę i ugrzęźniemy, co się stanie
jeśli woda zaleje silnik, co będzie jeśli rwąca woda zniesie nas z drogi
i przewróci samochód. Nie ma tu nikogo kto mógł by nam pomóc. W jednym
miejscu fala wody parta przez maskę zalewa pokrywę silnika i sięga
przedniej szyby, choć samochód jest bardzo wysoki. Czuję że wydziela mi
się adrenalina, jest mi gorąco i muszę szybko oddychać. Moi pasażerowie
zachowują się dzielnie i są spokojni, jednak w momencie desperacji radzę
im szybko i głośno modlić się aby przywołać siły nadprzyrodzone, bo
chwilami wydaje mi się że naturalne są za bardzo przeciwko nam i nie
damy rady. Przeżywając gehennę powoli zbliżamy się do Kilwy. Nadal
deszcz choć nieco mniejszy, wokół tropikalny las. Nie widać kroczących
zwykle drogą ludzi. Dojeżdżamy do wioski Schinza. Już z oddali widzę że
droga jest zablokowana przez trzy ciężarówki. Kiedy dojeżdżamy bliżej
widzę, że jedna z nich tkwi pod kątem 30 stopni w wielkim dole
wypełnionym czarnym błotem a obok niej stoją ugrzęzłe choć nie tak
głęboko dwie inne. Kiedy ślizgając się po błocie podchodzę bliżej
okazuje się że ta tkwiąca najgłębiej jest wyciągana z błota przez
olbrzymi żółty Caterpillar. Jego moc jest tak potężna, że choć to
początkowo wydaje sie niemożliwe wkrótce ciężarówka zostaje wyciągnięta.
Wśród osób obserwujących ktoś w mundurze żołnierza macha do nas a ja
rozpoznaje w nim swojego pacjenta. Teraz czeka mnie próba przebycia tej
przeszkody, włączam specjalny nisko przełożony bieg i z duszą na
ramieniu ruszam w grzązką czarną maź. Silnik wyje samochód ślizga sie na
boki ale się posuwamy. Kiedy wyjeżdżamy z tej kilkunastometrowej pułapki
gapie wznosząc kciuki do góry robią nam owację a ja w stanie euforii po
kolejnej pokonanej przeszkodzie odpowiadam im tym samym gestem. Na
skrzyżowaniu w Kilwie znów pytamy o stan dalszej drogi do Lindi i
uzyskujemy odpowiedź, że ciężko ale pojazdem napędzanym na cztery koła
można przejechać. Ulewa się skończyła, jedynie mży ale na horyzoncie
szykuje się kolejna czarna chmura. O ile w powietrzu mniej jest wody o
tyle jest jej pełno na ziemi. W dalszym ciągu śliskie błoto i biegnące w
poprzek drogi potoki. Jest już popołudnie. Piję tylko wodę, emocje
zabijają apetyt. Droga przebiega teraz przez wzniesienia . Jedno z nich
okazuje sie większe, jakiś kilometr pod górę pod kątem 30 stopni. Na
nieszczęście droga ma kształt półkolisty opadający po bokach do
odprowadzających wodę kanałów w gliniastej glebie za którymi wznosi się
niemal pionowa gliniana ściana. Trochę rozluźniony słucham radia i nagle
tracę kontrole nad ślizgającym się samochodem. Samochód ześlizguje sie w
lewo do głębokiego rowu. Jedna druga próba powrotu na wyniosły środek
jezdni zawodzi i zamieramy w bezruchu. Moje serce też zamiera. Co teraz
będzie. Wychodzę z samochodu, obchodzę go ślizgając się po lepkiej
glinie z trzech stron, czwarta, lewy bok pochylonego w lewo samochodu
znajduje sie 10 cm od wysokiej gliniastej ściany. Jeśli zsuniemy się
dalsze 10 cm będziemy leżeli na tej ścianie a opór będzie tak duży że
samochód będzie na trwale uwięziony. Idzie wolno pod górę jakaś kobieta
z dzieckiem. Pytamy jak daleko do wioski. Uzyskujemy jak zwykle
niewiarygodną odpowiedź że niedaleko. Prosimy o pomoc, przysłanie jak
najwięcej ludzi z łopatami, zapłacimy. Kiwa potakująco głową, ale dobrze
wiem że to nic nie znaczy. W szaleńczej karuzeli myśli jeszcze raz
postanawiam zbadać sytuację, schodzę do rowu jedną nogą i nie mogę jej
wyciągnąć z gliny. Wreszcie ją wyciągam ale bez buta, który tkwi tam
nadal. Kiedy udaje mi sie go wreszcie wydobyć wyglądam żałośnie cały
upaprany w glinie. Moje nogi wyglądają jakby tkwiły nie w butach a w
bochenkach chleba tyle na nich lepkiej gliny. Analizuję sytuację jeszcze
raz . Do przodu nie ma szansy, ześlizgnę się na ścianę. Może spróbować
wykorzystać siłę grawitacji i nie skręcając kół, lewymi kołami tkwiąc w
rowie ześlizgiwać się do tyłu. Tam niżej o 50 metrów wygląda że rów jest
płytszy. Włączam wsteczny bieg, prostuję koła. O dziwo samochód zaczyna
się posuwać. W każdej chwili oczekuję dźwięku szorowania samochodu o
glinianą ścianę ale mimo że od czasu do czasu według relacji moich
pasażerów dzieli nas od niej parę centymetrów nic takiego nie następuje.
Jeszcze parę metrów w dół, teraz ściana nie jest już tak wysoka a rów
płytszy. Robię lekki skręt tyłu samochodu w kierunku środka drogi i aż
mnie zatyka. Jesteśmy na drodze. Nie wierzę własnemu szczęściu. Jeszcze
parę minut temu zastanawiałem sie czy spędzimy tu 3 dni czy może
tydzień. Co będzie w nocy, czy nas napadną, co się niestety zdarza. Cała
góra jest jeszcze przed nami jadę na specjalnym niskim biegu z
zaciśniętymi zębami. Moi pasażerowie modlą się na głos i jakoś się
posuwamy. Wreszcie mijamy to przeklęte miejsce. Nie wierzę, żeby
jakakolwiek ciężarówka mogła to w tym stanie przejechać i przysięgam
sobie nigdy więcej nie jechać tędy w porze deszczowej. Po wielu dalszych
godzinach podskakiwania na kamieniach i topienia sie w błocie tym razem
już po ciemku dostrzegamy nędzne światła regionalnego miasteczka Lindi.
Jeszcze tylko 20 km drogi szutrowej, 50 km asfaltu i dobijamy do domu.
Po wyjściu z samochodu czuję jak ziemia kołysze się pode mną. To było 17
godzin powrotnej jazdy non stop z Dar es Salaam.